Rama DIGCOMP

Dane opublikowane w „Manifeście w sprawie e-umiejętności”, przygotowanym przez European Schoolnet oraz DIGITALEUROPE w ramach kampanii e-Skills for Jobs 2014, organizowanej we współdziałaniu z Wielką Koalicją UE na rzecz cyfrowych miejsc pracy, pokazują trwały deficyt e-umiejętności w Europie. Wysoka stopa bezrobocia, zwłaszcza wśród młodych, w połączeniu z dużą liczbą nieobsadzonych stanowisk pracy z „obszaru e-umiejętności”, pozostaje jedną z najbardziej charakterystycznych cech europejskiego rynku pracy.

Według przeprowadzonych przez European Schoolnet i DIGITALEUROPE badań 90% stanowisk pracy w Unii Europejskiej wymaga e-umiejętności. Są to wszelkie stanowiska związane z pracą na komputerze. W 2019 roku około 43 % mieszkańców Europy nie miało żadnych, albo bardzo niewielkie, kompetencje cyfrowe. W Polsce ten odsetek wynosił aż 54%. To oznacza, że ponad połowa obywateli RP nie jest w stanie pracować z komputerem czy używać go w domu. Powyższe liczby pokazują, jak wielka jest przepaść pomiędzy potrzebami i zasobami umiejętności komputerowych na rynku pracy.

Unia Europejska potrzebuje osób dysponujących e-umiejętnościami zarówno do tworzenia, jak i do korzystania z nowych technologii. Społeczeństwo dysponujące e-umiejętnościami jest prekursorem społeczeństwa opartego na wiedzy. Przy braku wystarczających e-umiejętności realizowane i planowane inwestycje nie spełnią oczekiwań w zakresie spodziewanej opłacalności. Cyfrowa gospodarka oferuje Europejczykom świetne miejsca pracy, ale tylko wtedy, gdy będą dysponować właściwymi e-umiejętnościami.

Polska w Indeksie Gospodarki Cyfrowej i Społeczeństwa Cyfrowego 2016

Polska znajduje się na 25 miejscu spośród 28 państw członkowskich UE w opracowanym przez Komisję Europejską rankingu Indeksu Gospodarki Cyfrowej i Społeczeństwa Cyfrowego (DESI) 2019. Wyniki osiągane przez Polskę są poniżej średniej UE i poprawiają się wolniej, niż średnia dla całej UE.

Osiągnęliśmy umiarkowany postęp w dziedzinach korzystania z internetu oraz integracji technologii cyfrowej. Poprawiliśmy również swoje wyniki w dziedzinie jakości sieci połączeń. Wysoki poziom rozwoju mobilnych usług szerokopasmowych w ograniczonym stopniu równoważy niskie poziomy zasięgu i rozwoju stałych łączy szerokopasmowych. Spadł poziom cyfrowych usług publicznych i kapitału ludzkiego.

Przyjęty Program Operacyjny Polska Cyfrowa 2014-2020 ma służyć wzmocnieniu cyfrowych fundamentów dla rozwoju naszego kraju: szerokiego dostępu do szybkiego internetu, efektywnych i przyjaznych użytkownikom e-usług publicznych oraz stale rosnącego poziomu kompetencji cyfrowych społeczeństwa.

Zarówno w zakończonej perspektywie finansowej 2007-2013 jak i obecnej perspektywie 2014-2020 Komisja Europejska przeznaczyła dużą część środków z funduszy europejskich na wzrost e-umiejętności na rynku pracy. Komisja Europejska wystąpiła również w 2013 roku z inicjatywą powołania Wielkiej Koalicji na Rzecz Cyfrowych Miejsc Pracy, jako partnerstwa licznych interesariuszy, które zajmie się problemem niedoboru umiejętności cyfrowych w Europie.

Komisja Europejska wspiera rozwój e-umiejętności na rynku pracy, by osiągać wzrost poprzez innowacje i inicjatywy przedsiębiorców. Jak mówi Jan Muehlfeit, prezes Microsoft Europe i współprzewodniczący European e-Skills Association, „Umiejętności i rozwój pracowników to waluta gospodarczej przyszłości Europy” (Manifest w sprawie e-umiejętności 2014, s. 61)

Europejski Certyfikat Umiejętności Komputerowych ECDL  od początku swego istnienia (1997) pełnił dużą rolę w rozwijaniu e-umiejętności na europejskim rynku pracy. Jako sprawdzony i renomowany w Europie i na świecie system, którego celem jest certyfikacja umiejętności komputerowych, ECDL stanowił kryterium dostępu do programów operacyjnych, finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego w perspektywie finansowej 2007-2013.

DIGCOMP, czyli rama odniesienia dla rozwoju i rozumienia kompetencji cyfrowych w Europie, to projekt zrealizowany przez Institute for Prospective Technological Studies w Sevilli. W ramach projektu DIGCOMP przeanalizowanych zostało 15 istniejących systemów certyfikacji kompetencji cyfrowych, z czego w Polsce obecne były jedynie ECDL i Certiport IC3. Rama DIGCOMP w wersji 1.0 opublikowana została w 2013 roku.

Twórcy RAMY DIGCOMP zorientowali się, iż nie przystaje ona do tworzonych w Unii Europejskiej Europejskich Ram Kwalifikacji, którym odpowiada także tworzona w Polsce Polska Rama Kwalifikacji. W związku z tym zapowiedziano opracowanie wersji ramy, zgodnej z założeniami Europejskiej Ramy Kwalifikacji. Zauważono również, że ze względu na przeznaczenie ramy DIGCOMP dla ogółu społeczeństwa, najwyższe poziomy ramy powinny zostać niewypełnione, gdyż charakteryzują umiejętności zawodu informatyka.

W opracowaniu przedstawiającym ramę DIGCOMP v1.0 podano przykłady zastosowań poszczególnych kompetencji cyfrowych w nauce szkolnej i pracy zawodowej. Zasugerowano także możliwość stworzenia opisu kompetencji szczegółowych dla takich dziedzin, jak czas wolny, społeczeństwo, kupowanie i sprzedawanie, bycie obywatelem, dobrostan. DIGCOMP jest strukturą, w której zdefiniowane zostały modelowe (ramowe) kompetencje. Jest ich 21 i w wersji 1.0 są zgrupowane w 5 obszarów na 3 poziomach zaawansowania: podstawowym A, średniozaawansowanym B i zaawansowanym C.

Krajowe i Europejskie Ramy Kwalifikacji zbudowane są na tej samej zasadzie, tj. deskryptorów, odpowiadających danej kwalifikacji. Efekty uczenia się przypisywane są do danego poziomu ramy. Do tego samego poziomu może być przypisanych wiele różnych kwalifikacji szczegółowych.

W czerwcu 2016 Komisja Europejska opublikowała  DIGCOMP 2.0. Część pierwsza zawiera referencyjny model pojęciowy ramy. Część druga, zawierająca opisy 8-miu poziomów zaawansowania, oznaczona jako DIGCOMP v2.1 pojawiła się w maju 2017 r.. Dotychczasowe poziomy A, B, C RAMY DIGCOMP z wersji 1.0 odpowiadają poziomom 1-6 Europejskiej Ramy Kwalifikacji. Poziomy 7-8 obejmą kompetencje specjalistyczne.

Najważniejszymi zmianami w  DIGCOMP 2.0 w stosunku do wersji DIGCOMP 1.0 są rozszerzenie obszaru Informacja o umiejętność korzystania z danych i obszaru Komunikacja o współpracę online. Podkreślono też cyfrowy charakter treści, których kompetencje dotyczą. Kompetencję Ochrona danych osobowych rozszerzono o ochronę prywatności. Uszczegółowione zostały opisy poszczególnych kompetencji odniesienia (ramowych).

Certyfikacja umiejętności komputerowych powinna mieć charakter powszechny, być zestandaryzowana i łatwo dostępna. Warunkiem koniecznym jest również, aby sprawdzanie e-umiejętności odbywało się  niezależnie od producentów sprzętu czy oprogramowania komputerowego. Certyfikacja umiejętności komputerowych powinna być niezależna od kraju, w którym jest prowadzona i jednolita we wszystkich krajach, w których jest dostępna. ECDL spełnia wszystkie powyższe wymogi. Certyfikat ECDL jest na bieżąco aktualizowany, uwzględniając zmiany zachodzące w  świecie technologii informacyjnych i komunikacyjnych.

W ramach certyfikacji ECDL możemy potwierdzić kompetencje, które wpisują się we wszystkie 21 kompetencji ramowych (rodzin kompetencji) zawartych w ramie DIGCOMP. Na przykład, jeśli chodzi o rodzinę kompetencji Tworzenie treści, to ECDL-em można certyfikować kompetencje związane z arkuszami kalkulacyjnymi, edytorami tekstowymi, prezentacjami, bazami danych, obrazami cyfrowymi, projektami czy stronami internetowymi. Jedną rodzinę kompetencji z ramy DIGCOMP możemy certyfikować bardzo wieloma szczegółowymi egzaminami ECDL.

Europejski Certyfikat Umiejętności Komputerowych ECDL,  funkcjonujący też, szczególnie poza Europą, jako International Computer Driving Licence (ICDL),  można uzyskać w 150 krajach świata i zdawać go w 41 językach. Około 12 milionów ludzi na świecie posiada certyfikat ECDL, z czego w Polsce takich certyfikatów wydano ponad 250 tysięcy. ECDL jest certyfikatem międzynarodowym. Operatorzy Krajowi Fundacji ECDL (w Polsce jest to Polskie Towarzystwo Informatyczne) administrują siecią akredytowanych Centrów i Laboratoriów Egzaminacyjnych ECDL, w których Egzaminatorzy ECDL przeprowadzają egzaminy i certyfikują e-umiejętności kandydatów. Fundacja ECDL ma ponad 20-letnie doświadczenie w certyfikacji umiejętności komputerowych w Europie i na świecie.

Certyfikację ECDL charakteryzuje obiektywizm, rzetelność w ocenie kompetencji cyfrowych, jasno określone wymagania i rygorystyczne przestrzeganie jakości procesu certyfikacji  oraz zasad uzyskiwania certyfikatów. Certyfikat ECDL jest jedynym certyfikatem zewnętrznym, obok certyfikatów branżowych, wydawanych przez Cisco, Microsoft , SAP, Novell czy Oracle, wskazywanym jako korzystny dla uczniów, organizacji i ogółu społeczeństwa (Manifest w sprawie e-umiejętności 2014, s. 47).