Wprowadzenie
W roku 2015 prawie połowa populacji UE w wieku od 16 do 74 lat (44,5%) miała niewystarczające umiejętności cyfrowe do tego, aby uczestniczyć w życiu społecznym i gospodarczym[1]. Wśród aktywnych zawodowo obywateli (pracujących i zarejestrowanych jako bezrobotni) udział takich osób był większy niż jedna trzecia (37 %). Szacuje się, że 12% młodych Europejczyków w wieku od 11 do 16 lat było prawdopodobnie narażonych na cyberprzemoc i wiadomo, że liczba ta zwiększyła się od roku 2010[2]. Praca, zatrudnienie, edukacja, rekreacja, integracja i uczestnictwo w życiu społecznym – wszystkie te obszary i wiele innych w naszym społeczeństwie ulegają przekształceniom poprzez postępujący proces cyfryzacji. W związku z tym kompetencje cyfrowe, czyli umiejętne i krytyczne wykorzystywanie narzędzi technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) w wymienionych powyżej dziedzinach jest niezbędne, aby uczestniczyć w dzisiejszym społeczeństwie i gospodarce (Parlament Europejski i Rada Europy, 2006).
Rama Kompetencji Cyfrowych dla Obywateli, znana również pod skrótową nazwą DigComp, została po raz pierwszy opublikowana przez Komisję Europejską w roku 2013. Jej celem była poprawa kompetencji cyfrowych obywateli, pomoc decydentom w formułowaniu polityki, która wspierałyby budowanie kompetencji cyfrowych oraz właściwe planowanie inicjatyw edukacyjnych i szkoleniowych, podejmowanych na rzecz poprawy kompetencji cyfrowych konkretnych grup docelowych. Rama DigComp wprowadziła również wspólny język do rozpoznawania i opisywania głównych obszarów kompetencji cyfrowych, oferując w ten sposób wspólny punkt odniesienia na poziomie europejskim.
Od roku 2013 do chwili obecnej (2016) ramę DigComp wykorzystano do wielu celów, szczególnie w kontekście zatrudnienia, edukacji i szkoleń oraz kształcenia ustawicznego. Szybko postępująca cyfryzacja różnych aspektów społeczeństwa stawia jednak nowe wymagania – stąd powstała potrzeba opracowania wersji 2.0 ramy DigComp.
W niniejszym raporcie opisujemy dwuetapowy proces aktualizacji ramy DigComp 2.0 (rozdział 2). Następnie wprowadzamy pierwszy etap aktualizacji, prezentując pojęciowy model odniesienia ramy DigComp z jego 21 zaktualizowanymi opisami kompetencji ramowych (rozdział 3). Rozdział 4 zapoznaje czytelnika z nowym słownictwem i szczegółowo omawia wszystkie zmiany nazw i opisów kompetencji ramowych. Na koniec, w celu zilustrowania różnorakich możliwych zastosowań, w rozdziale 5 przedstawiamy kilka przykładów wdrożenia proponowanego modelu na poziomie krajowym i europejskim.
Rama Kompetencji Cyfrowych dla Obywateli wykorzystuje wielostronny model zarządzania, w którym za sprawowanie kontroli i zapewnianie jakości odpowiada Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego oraz Instytut Perspektywicznych Studiów Technologicznych Wspólnego Centrum Badawczego (JRC-IPTS). Ten mechanizm współzarządzania umożliwia zaangażowanie także innych Dyrekcji Generalnych, konkretnie Dyrekcji Generalnej ds. Edukacji i Kultury (EAC), z którą początkowo uruchomiono projekt DigComp, Dyrekcji Generalnej ds. Sieci Komunikacyjnych, Treści i Technologii (CNECT), Dyrekcji Generalnej ds. Rynku Wewnętrznego, Przemysłu, Przedsiębiorczości oraz Małych i Średnich Przedsiębiorstw (GROW), a także Dyrekcji Generalnej ds. Sprawiedliwości i Konsumentów (JUST). Mechanizm współzarządzania oraz zaangażowanie różnych Dyrekcji Generalnych odgrywa ważną rolę w zapewnianiu komplementarności aktualnych i przyszłych działań – np. projektu e-Skills (e-umiejętności dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia), strategii Digital Single Market (jednolitego rynku cyfrowego) czy ESCO (wielojęzycznej klasyfikacji europejskich umiejętności, kompetencji, kwalifikacji i zawodów) etc. Współpraca prowadzona jest także z szerszą grupą interesariuszy zewnętrznych, takich jak władze państwowe, grupy interesu (np. DIGITALEUROPE[3], eSkills Association[4], Telecentre-Europe[5], ECDL[6]) i innymi kluczowymi podmiotami. W proces aktualizacji ramy DigComp do wersji 2.0 zostały włączone na przykład inne ramy kompetencji cyfrowych, takie jak Europejskie Ramy e-Kompetencji dla Profesjonalistów ICT[7] oraz firmy świadczące usługi szkoleniowe.
[1] Indeks ”umiejętności cyfrowych” DESI, dane Eurostatu 2015 http://digital-agenda-data.eu/datasets/desi/indicators
[2] EU Kids Online (2014): ustalenia, metody, zalecenia. EU Kids Online, The London School of Economics http://eprints.lse.ac.uk/60512/
[3] http://www.digitaleurope.org/
[4] http://eskillsassociation.eu/
[5] http://www.telecentre-europe.org/
[7] http://www.ecompetences.eu/