DIGCOMP w Polsce

Wytyczne MR określają warunki i procedury realizacji projektów w obszarze edukacji w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 (PO WER) i Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO), współfinansowanych ze środków EFS w latach 2014-2020. Celem programów jest inwestowanie w kształcenie, szkolenie ogólne i szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie. Wytyczne MR wyznaczają warunki i procedury realizacji interwencji EFS w ramach RPO w zakresie usług edukacyjnych, obejmujących: edukację przedszkolną, kształcenie ogólne, kształcenie i szkolenie zawodowe, edukację osób dorosłych i szkolnictwo wyższe.

Projekty realizowane w ramach Priorytetu Inwestycyjnego 10 (iii) powinny dotyczyć wyrównywania dostępu do uczenia się przez całe życie o charakterze formalnym, nieformalnym i pozaformlanym wszystkich grup wiekowych, poszerzanie wiedzy, podnoszenie umiejętności i kompetencji siły roboczej oraz promowanie elastycznych ścieżek kształcenia, w tym poprzez doradztwo zawodowe i potwierdzanie nabytych kompetencji. Kompetencje kluczowe, niezbędne na rynku pracy, to kompetencje, których wszystkie osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia, zgodnie z zaleceniami Parlamentu Europejskiego i rady Unii Europejskiej z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2006/962/WE) (Dz. Urz. UE L 394 z 30.12.2006, str. 10).

Kompetencje cyfrowe wchodzą w skład kompetencji kluczowych, niezbędnych na rynku pracy. Zalicza się do nich następujące umiejętności:

• przetwarzanie informacji (wyszukiwanie, ocena, przechowywanie)
• komunikacja (wchodzenie w cyfrowe interakcje, dzielenia się informacjami, znajomość netykiety i umiejętność zarządzania cyfrową tożsamością)
• tworzenie cyfrowej informacji, w tym umiejętność programowania i znajomość zagadnień praw autorskich
• zachowanie bezpieczeństwa (ochrona cyfrowych urządzeń, ochrona danych cyfrowych, ochrona własnej tożsamości, ochrona zdrowia i środowiska)
• rozwiązywanie problemów (rozwiązywanie problemów technicznych, identyfikowanie sytuacji, w których technologia może pomóc, bycie kreatywnym z użyciem technologii, identyfikowania luk w zakresie kompetencji)

Powyższe kompetencje cyfrowe pokrywają się z 5-cioma obszarami kompetencji ramy DIGCOMP v1.0 – Informacja, Komunikacja, Tworzenie treści, Bezpieczeństwo, Rozwiązywanie problemów, stanowiąc „Standard wymagań dla kompetencji cyfrowych realizowanych w ramach projektów PI 10 (iii)”.

W Załączniku nr 8 do „Wytycznych w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020” z 11 lipca 2018 pt. „Podstawowe informacje dotyczące uzyskiwania kwalifikacji w ramach projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego” Ministerstwo Rozwoju precyzuje, że kwalifikacjami są również certyfikaty, dla których wypracowano już system walidacji i certyfikowania efektów uczenia się na poziomie międzynarodowym. Jako kwalifikacje wymieniono w przywołanym załączniku, w punkcie 2c między innymi certyfikaty kwalifikacji komputerowych, a także certyfikaty EPP e-Urzędnik czy EUCIP CORE, dla których jedyną instytucją certyfikującą na terenie Polski jest Polskie Towarzystwo Informatyczne (PTI) i działający w jego ramach ECDL Polska. W punkcie 3 załącznika znajduje się lista niektórych kwalifikacji i określonych dla nich instytucji certyfikujących. Jako jedyną kwalifikację w zakresie umiejętności komputerowych wymieniono tam ECDL i Polskie Towarzystwo Informatyczne jako instytucję certyfikującą dla tej kwalifikacji. Tę informację można znaleźć na stronie 6 Załącznika nr 8

W projektach realizowanych ze środków EFS można wykazywać wyłącznie kwalifikacje, których jakość gwarantują odpowiednie procedury i nadzór sprawowany przez konkretny podmiot. Aby zapewnić jakość walidacji i certyfikowania instytucje certyfikujące objęte są co najmniej systemem wewnętrznego zapewniania jakości (Art. 50. ust. 2 ustawy o ZSK). Zapewnienie jakości procesu walidacji efektów uczenia się jest kluczowe, jeśli wydany dokument ma stanowić wiarygodne poświadczenie uzyskanych kwalifikacji.

W sierpniu 2018 r. decyzją Ministra Cyfryzacji do Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji została wpisana kwalifikacja zgłoszona przez PTI – Certyfikat Umiejętności Komputerowych – poziom podstawowy, której szczególnym przypadkiem jest kwalifikacja ECDL BASE.Jest to jedyna kwalifikacja w Rejestrze, dla której podane zostały kompetencje ramowe DIGCOMP, których nabycie ten certyfikat potwierdza.

Po ogłoszeniu „Wytycznych…..” jak grzyby po deszczu zaczęły powstawać w Polsce „certyfikaty” mające zaświadczać o posiadaniu kompetencji cyfrowych zgodnych z ramą DIGCOMP (ECCC, VCC, ITpass, ITCert, GCCE, IT-ID i inne). Po pierwsze są to zaświadczenia skoringowe, wydawane wszystkim, którzy wypełnią test komputerowy – niezależnie od wyników (czyli również tym, którzy żadnych kompetencji cyfrowych nie posiadają). Po drugie, nie dotyczą konkretnych kompetencji cyfrowych, ani nawet kompetencji ramowych ramy DIGCOMP – tylko całych obszarów kompetencji tej ramy, zgodnie ze schematem: jeden egzamin na jeden obszar ramy DIGCOMP. Tak więc pięcioma egzaminami (bo obszarów ramy jest pięć) można „zaliczyć” całą ramę DIGCOMP na każdym z trzech poziomów zaawansowania! Ocenę takich „certyfikatów” pozostawiamy czytelnikowi; certyfikacja umiejętności komputerowych to ważny element kształcenia i przed przystąpieniem do certyfikacji radzimy dokładnie sprawdzić potencjalną instytucję certyfikującą, jej historię, jakość procesów, rozpoznawalność marki i jej znajomość na świecie.

Fundacja ECDL wskazywana jest w opracowaniu DIGCOMP 2.0 jako jeden z kluczowych partnerów projektu DIGCOMP, z szerszej grupy zewnętrznych interesariuszy, takich jak DIGITALEUROPE, Stowarzyszenie eSkills for Europe, Telecentre-Europe. Fundacja ECDL wspierała poszczególne inicjatywy, dotyczące projektu DIGCOMP i przyczyniła się bezpośrednio do rozwoju ramy DIGCOMP. Kompetencja 3.4 Programowanie w opracowaniu DIGCOMP 2.0 została zredefiniowana przez Autorów tak, by odpowiadać ściśle opisowi zawartemu w dokumencie Fundacji ECDL „Computing and Digital Literacy: Call for a Holistic Approach”.

Ze względu na to, że większość stron zaangażowanych w opracowanie ramy DIGCOMP pochodziła z obszarów związanych z edukacją, tak jak finansująca cały projekt Dyrekcja Generalna ds. Edukacji i Kultury Komisji Europejskiej (The Directorate General for Education and Culture, DG EAC), znalazło to wyraz w brzmieniu dokumentu z 2013 roku: „DIGCOMP: Ramy odniesienia dla rozwoju i rozumienia kompetencji cyfrowych w Europie”. Stąd też brać się mogło podkreślanie w ramie DIGCOMP umiejętności o charakterze ogólnym, czy też tak zwanych miękkich umiejętności, jak rozwiązywanie problemów, podczas gdy ECDL skupia się na certyfikacji konkretnych umiejętności komputerowych, wspierających zdolność do zatrudnienia na konkretnym stanowisku pracy.

Jednym z celów projektu DIGCOMP była pomoc w zrozumieniu definicji i znaczenia kompetencji cyfrowych. Z tego też względu DIGCOMP należy traktować jako ramę odniesienia, czyli narzędzie do rozumienia i mapowania poszczególnych kompetencji cyfrowych, a także do porównywania ze sobą poszczególnych kompetencji cyfrowych, na różnych poziomach zaawansowania, w ramach istniejących systemów certyfikacji, jak certyfikacja umiejętności komputerowych ECDL.

Charakterystyka ogólna ECDL i DIGCOMP:

Autorzy opracowania DIGCOMP 2.0 wskazują Fundację ECDL, jako przykład dobrego zastosowania DIGCOMP jako ramy odniesienia do planowania ofert szkoleniowych. Fundacja ECDL to organizacja międzynarodowa, której celem jest podnoszenie standardów kompetencji cyfrowych na rynku pracy, w edukacji i w społeczeństwie. Moduły szkoleniowe ECDL dostępne są w ponad 40 językach na całym świecie. Koncentrują się na narzędziach i aplikacjach, których znajomość i obsługa pokrywają w całości kompetencje opisane w Ramie DIGCOMP. Poprzez swoje wieloletnie doświadczenie i wiedzę w zakresie certyfikacji umiejętności komputerowych na poziomie międzynarodowym, Fundacja ECDL przyczyniła się również do rozwoju Europejskiej Ramy Kompetencji Cyfrowych (European e-Competence Framework).

W maju 2018 roku Komisja Europejska wydała w języku angielskim przewodnik użytkownika po ramie kompetencji cyfrowych DigComp pt. „DigComp into Action – Get inspired, make it happen”, który ma za zadanie wspierać użytkowników we wdrażaniu tej ramy, między innymi przez pokazanie  udanych implementacji z wielu krajów Europy. Opisano 20 różnych narzędzi i 30 studium przypadku. Jednym z nich jest nasz polski projekt ECDL Profile DIGCOMP, opisany jako projekt C22 na stronach 114-115.

W odróżnieniu od ECCC, ITpass czy VCC.

ECDL certyfikuje przede wszystkim kompetencje podstawowe – A  i średniozaawansowane – B wpisujące się w ramę DIGCOMP v1.0; w niewielkim stopniu obejmuje też kompetencje na poziomie zaawansowanym – C (Tworzenie treści). W przeciwieństwie do ramy DIGCOMP, operującej na dość ogólnym poziomie pojęciowym, ECDL koncentruje się na konkretnych umiejętnościach komputerowych i ich zastosowaniu w środowisku pracy. Można powiedzieć, że poszczególne moduły ECDL stanowią budulec poszczególnych kompetencji ramy DIGCOMP. Dobrze obrazuje to przykład obszaru ramy „Tworzenie treści”, gdzie wokół 4-ech kompetencji ramowych DIGCOMP zgrupowanych jest 10 modułów ECDL, wypełniających modelowe kompetencje ramy szczegółowymi umiejętnościami komputerowymi.

ECDL i DIGCOMP różnią się poziomami szczegółowości opisu poszczególnych kompetencji cyfrowych.  Przede wszystkim jednak ECDL i DIGCOMP różnią cele i funkcja, gdyż ECDL zajmuje się walidacją i certyfikacją konkretnych umiejętności komputerowych, podczas gdy DIGCOMP pozostaje jedynie ramą odniesienia do zrozumienia, czym są umiejętności cyfrowe i do czego są potrzebne.

Biorąc powyższe pod uwagę, nie ma wątpliwości, że ECDL jest w pełni zgodny z ramą DIGCOMP. Zostało to potwierdzone przez Komisję Europejską, podczas wystąpienia Lieve Van den Brande z Generalnej Dyrekcji ds. Społecznych, Zatrudnienia i Integracji KE (The Directorate-General of Employment, Social Affairs and Inclusion) 3 grudnia 2015, a także podczas wystąpienia Dr Riiny Vuorikari z Joint Research Centre Institute for Prospective Technological Studies (JRC-IPTS) 14 czerwca 2015.

Lieve Van den Brande , EU Common digital competence framework

Dr Riina Vuorikari , DIGCOMP and 8 levels of learning outcomes

Potwierdzanie kompetencji wg ramy DIGCOMP modułami ECDL

e-C, e-N, e-U, B1,  B2, B3, B4, S1, S2, S3, S4, S5, S6, S7, S8, S9, A1, A2, A3, A4, GIS